TCVN 141:2023 – Xi măng poóc lăng

1. Giới thiệu chung TCVN 141:2023 – Xi măng poóc lăng

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 141:2023 được công bố ngày 20/10/2023. Theo Quyết định số 2380/QĐ-BKHCN của Bộ Khoa học và Công nghệ. Có hiệu lực áp dụng thay thế cho phiên bản trước TCVN 141:2008.
Tiêu chuẩn này mang tên: “Xi măng poóc lăng – Phương pháp phân tích hóa học” (Portland cement – Methods of chemical analysis).
Ứng dụng chính của tiêu chuẩn là quy định các phương pháp thử hóa học để phân tích clanhke xi măng poóc lăng. Và các loại xi măng tương đương hoặc có thành phần tương tự. 
Việc áp dụng đúng TCVN 141:2023 giúp doanh nghiệp sản xuất xi măng, đơn vị kiểm định, phòng thử nghiệm. Và các bên liên quan đảm bảo chất lượng sản phẩm, tuân thủ quy định và nâng cao uy tín thị trường.

2. Phạm vi áp dụng

Theo TCVN 141:2023

• Tiêu chuẩn áp dụng cho clanhke xi măng poóc lăng, các loại xi măng trên cơ sở. Clanhke xi măng poóc lăng, clanhke xi măng calcium sunfo aluminate. Xi măng trên cơ sở clanhke calcium sunfo aluminate và các loại xi măng khác theo phân loại tại điều 4.1 của TCVN 5439.

• Tiêu chuẩn không áp dụng cho clanhke xi măng alumin, xi măng trên cơ sở.  Clanhke xi măng alumin, clanhke xi măng chứa bari hoặc xi măng có chứa bari.

• Đây là tiêu chuẩn chuyên ngành cho lĩnh vực xi măng – vật liệu xây dựng. Thuộc phân loại ICS: 91.100.10 (Xi măng, thạch cao, vữa).

3. Nội dung chính và các yêu cầu kỹ thuật

TCVN 141:2023 đưa ra các mục chính như: tài liệu viện dẫn, quy định chung, hóa chất/thuốc thử. Thiết bị, lấy mẫu & chuẩn bị mẫu, phương pháp phân tích và báo cáo kết quả.

Một số tiêu chuẩn tham chiếu quan trọng:

• TCVN 4787: “Xi măng – Phương pháp lấy mẫu và chuẩn bị mẫu” TCVN 7024: “Clanhke xi măng poóc lăng” TCVN 5439: “Xi măng – Phân loại”
  … và các tiêu chuẩn ISO hướng dẫn dụng cụ, mẫu chuẩn.

3.2 Hóa chất, thuốc thử và thiết bị

Tiêu chuẩn quy định rõ loại hóa chất sử dụng (độ tinh khiết, loại rắn/lỏng), thiết bị dùng để phân tích (buret, pipet, lò nung, kính lọc …).  Nhằm đảm bảo độ chính xác và độ tin cậy của kết quả thử.

3.3 Lấy mẫu và chuẩn bị mẫu thử

• Mẫu xi măng phải được lấy và chuẩn bị theo quy trình nhất định; chính xác đến 0,0001 g trong nhiều trường hợp.

• Mẫu phải đảm bảo đại diện cho lô sản phẩm và được chuẩn bị sạch, khô, không nhiễm tạp chất.

3.4 Phương pháp phân tích hóa học

TCVN 141:2023 cung cấp nhiều phép phân tích như:

• Xác định hàm lượng mất khi nung (MKN) — phép thử mẫu nung ở nhiệt độ quy định. Xác định hàm lượng cặn không tan (CKT) — mẫu hòa tan, lọc, nung và cân.

• Xác định K₂O, Na₂O và các oxide khác theo trình tự quy định.

• Phương pháp huỳnh quang tia X (XRF) được quy định là phương pháp thay thế tại Phụ lục A.

Kết quả phân tích phải được báo cáo đầy đủ: bao gồm giá trị trung bình, độ lệch chuẩn, giới hạn sai số.  Và các thông tin về mẫu thử (nguồn gốc, lô, ngày lấy mẫu,…).

4. Ý nghĩa và lợi ích khi áp dụng TCVN 141:2023

• Giúp nhà sản xuất xi măng chủ động kiểm soát chất lượng sản phẩm, đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn quốc gia.

• Đơn vị kiểm định, thí nghiệm vật liệu xây dựng có căn cứ pháp lý và kỹ thuật để thực hiện phân tích hóa học xi măng chính xác.

• Chủ đầu tư và đơn vị thi công có thể yêu cầu báo cáo thử nghiệm theo TCVN 141:2023.  Để chứng minh chất lượng xi măng trước khi sử dụng vào công trình – giúp tăng độ tin cậy và an toàn.

• Giảm rủi ro: xi măng kém chất lượng có thể gây ảnh hưởng đến độ bền, an toàn kết cấu và chi phí bảo trì. Áp dụng đúng tiêu chuẩn góp phần nâng cao hiệu suất và tuổi thọ công trình.

5. Những điểm cần lưu ý khi thực hiện phân tích

• Cần lựa chọn phòng thử nghiệm có hợp chuẩn, có năng lực thực hiện theo TCVN 141:2023.

• Khi lấy mẫu cần tuân thủ TCVN 4787 và các hướng dẫn để đảm bảo mẫu có tính đại diện.

• Thiết bị và hóa chất phải đáp ứng yêu cầu về độ chính xác (ví dụ: cân với độ chính xác đến 0,0001 g).

• Kết quả thử nghiệm cần được đối chiếu với yêu cầu kỹ thuật của loại xi măng cụ thể đang sản xuất hoặc sử dụng.

• Lưu giữ hồ sơ thử nghiệm để phục vụ kiểm tra, thu hồi nếu cần và là cơ sở pháp lý trong nghiệm thu công trình.

6. Kết luận

Tiêu chuẩn TCVN 141:2023 đóng vai trò thiết yếu trong lĩnh vực vật liệu xây dựng. Đặc biệt đối với thí nghiệm xi măng poóc lăng và các loại xi măng tương đương. Việc áp dụng nghiêm ngặt quy trình phân tích hóa học theo tiêu chuẩn này sẽ giúp đảm bảo chất lượng, độ ổn định và an toàn cho công trình xây dựng.
Nếu bạn là nhà sản xuất, đơn vị kiểm định hoặc chủ đầu tư, việc hiểu và vận dụng đúng TCVN 141:2023 là một bước rất quan trọng để nâng cao hiệu quả và uy tín trong ngành.